Lo bỏ sổ hộ khẩu lại phát sinh tiêu chí thường trú

Chiều 9-6, các tổ đại biểu (ĐB) Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Cư trú. Tại Đoàn ĐB Quốc hội TP.HCM, các tiêu chí về thường trú, tạm trú nhằm bảo đảm TP nói riêng, các đô thị nói chung phát triển bền vững… đã được nêu ra.

“Tôi mơ quản lý dân cư theo số định danh”

ĐB Ngô Minh Châu thống nhất việc bỏ sổ hộ khẩu (SHK), sổ tạm trú giấy. Ông nói khi đi nước ngoài, chứng kiến các nước quản lý dân cư bằng số định danh, ông cũng mơ ước đất nước sẽ có cách quản lý dân cư tiên tiến như vậy.

Tuy vậy, ĐB Châu lại cho rằng: Việc bỏ SHK, sổ tạm trú giấy phải có lộ trình, cho đến khi nào hệ thống cơ sở dữ liệu dân cư có thể thay thế hoàn toàn. ĐB Châu ví von: “Nếu không sẽ giống như chưa xây xong nhà mới đã đập nhà cũ rồi. Nếu làm không khéo sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho tội phạm ẩn nấp, trốn tránh. Do đó, cần có lộ trình, làm cách chắc chắn để bảo đảm an ninh quốc gia và trật tự xã hội, nhất là tội phạm quốc gia, tội phạm công nghệ cao, tội phạm có tổ chức”.

ĐB Phan Thị Bình Thuận, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, cho rằng sử dụng số định danh để quản lý dân cư, bỏ SHK giấy, sổ đăng ký tạm trú giấy là một thay đổi mạnh mẽ, giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính; giảm chi phí, thủ tục, thời gian cho người dân khi tuân thủ các quy định về cư trú.

Tuy vậy, ĐB Bình Thuận băn khoăn: Hiện nay, dữ liệu dân cư mới chỉ cấp số định danh được cho khoảng 20 triệu công dân. “Vậy từ giờ tới lúc luật thông qua rồi có hiệu lực thì Bộ Công an phải có kế hoạch triển khai các giải pháp để cấp đầy đủ số định danh cho gần 90 triệu công dân. Có như vậy mới hiệu quả” - ĐB Bình Thuận nói.

Vẫn theo ĐB Bình Thuận, việc bỏ SHK giấy, sổ đăng ký tạm trú giấy thì các giao dịch dân sự, kinh tế, thương mại, hành chính… liên quan đến hai loại sổ nói trên phải được điều chỉnh. Quốc hội phải sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến các luật và Chính phủ, các bộ phải điều chỉnh các văn bản khác thuộc thẩm quyền. “Điều này để tạo ra tính khả thi, đồng bộ và tương thích trong hệ thống pháp luật, tránh ảnh hưởng tới quyền và lợi ích hợp pháp của người dân” - ĐB Bình Thuận nói.

ĐB Dương Ngọc Hải lưu ý: Việc xây dựng và sử dụng dữ liệu dân cư phải có cơ chế bảo đảm không lộ lọt thông tin cá nhân. “Vừa qua, rất nhiều thông tin cá nhân của người dân bị lộ lọt khi họ tham gia các giao dịch dân sự, kinh tế…” - ĐB Hải nêu vấn đề.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa phát biểu tại phiên thảo luận tổ về Luật Cư trú chiều 9-6. Ảnh CHÂN LUẬN

Cần tiêu chí khác nhau giữa ở nông thôn với đô thị

ĐB Trương Trọng Nghĩa cho rằng dù là thường trú hay tạm trú thì mỗi công dân đều sống và tạo ra giá trị cho xã hội. Nhưng đô thị, nông thôn, miền núi… đều có những điều kiện khác nhau, vì vậy nên có những tiêu chí khác nhau. “Thường trú và tạm trú phải bảo đảm được mục tiêu tự do cư trú” - ĐB Nghĩa nói.

Theo ĐB Nghĩa, không thể dùng các tiêu chí thường trú, chẳng hạn như có chỗ ở hợp pháp, để hạn chế quyền cư trú của người tạm trú. Nhưng cần phải nhìn nhận một cách biện chứng, hài hòa. “Nếu một đô thị tràn ngập người tạm trú thì cũng ảnh hưởng đến cả cộng đồng cư trú. Thường trú và tạm trú phải thiết kế được những tiêu chí phục vụ lẫn nhau” - ĐB Nghĩa nói.

Thậm chí, ĐB Nghĩa cho rằng cần phải có một sự điều chỉnh linh hoạt giữa thường trú và tạm trú. “Chẳng hạn, tôi vào TP.HCM được một năm, tôi muốn thường trú. Nhưng vấn đề không chỉ là có cái SHK hay không. Phải có những điều kiện, tiêu chí. Ví dụ, tôi có hợp đồng lao động thường xuyên ở TP.HCM, tôi đem vợ con vào sinh sống thì tôi phải được thường trú chứ” - ĐB Nghĩa nêu vấn đề.

Theo ĐB Nghĩa, thường trú là thường xuyên sống ở một nơi. Và như vậy phải có những tiêu chí ràng buộc như về nghĩa vụ thuế, nghĩa vụ công dân, thậm chí là nghĩa vụ bầu cử.