Truy thu tiền thuê đất ‘khủng’: Sẽ họp để gỡ vướng

Liên quan đến việc thu tiền thuê đất của các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính trên địa bàn TP.HCM, hiện nay vẫn chưa có một văn bản hướng dẫn từ phía cơ quan chức năng.

Theo tìm hiểu của báo Pháp Luật TP.HCM, cơ sở pháp lý của việc thu tiền thuê đất đối với các đơn vị này không phải là không đầy đủ. Vấn đề là giữa các cơ quan chức năng chưa có hướng dẫn rõ ràng và chưa có cách hiểu thống nhất.

Băn khoăn thời điểm nộp tiền và miễn giảm

Câu chuyện xảy ra tại Phòng Công chứng (PCC) số 1 đến thời điểm này Chi cục Thuế quận 1 đã tạm dừng quyết định cưỡng chế thu tiền thuê đất và truy thu tổng cộng hơn 19 tỉ đồng. Tuy nhiên, đây không còn là vấn đề riêng của PCC số 1 mà là của chung bảy PCC và hơn 200 đơn vị sự nghiệp tự chủ tài chính trên địa bàn TP hiện nay.

Liên quan đến việc nộp tiền thuê đất, tháng 4-2020, PCC số 3 có văn bản gửi cơ quan thuế. Trong văn bản khẳng định từ trước đến nay, PCC số 3 chưa nhận được quyết định của TP về giao đất, không thu tiền sử dụng đất tại trụ sở ở khu đất số 12 Thống Nhất, phường Bình Thọ, quận Thủ Đức.

PCC số 3 viện dẫn khoản 3 Điều 31 Nghị định 46/2014 của Chính phủ quy định về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước. Theo đó, tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân… thuộc trường hợp thuê đất theo quy định của Luật Đất đai năm 2013, đã được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất trước ngày luật này có hiệu lực thi hành thì phải chuyển sang thuê đất kể từ ngày Luật Đất đai 2013 có hiệu lực thi hành theo quy định tại khoản 2 Điều 60 Luật Đất đai 2013 và phải nộp tiền thuê đất theo quy định tại nghị định này.

PCC số 3 cho rằng chiếu theo quy định trên thì đơn vị này chưa đủ điều kiện, thủ tục để chuyển sang hình thức thuê đất và nộp tiền thuê đất từ ngày 1-7-2014.

Từ ý kiến này, Cục Thuế TP cũng băn khoăn và đã có văn bản hỏi Sở TN&MT: “Cục Thuế TP đề nghị Sở TN&MT có ý kiến về trường hợp PCC số 3 có phải thu tiền thuê đất hay không. Nếu thuộc trường hợp phải thu tiền thuê đất thì đề nghị Sở TN&MT chuyển thông tin địa chính để cơ quan thuế xác định nghĩa vụ tài chính theo quy định” - văn bản của Cục Thuế TP nêu.

Theo ông Nguyễn Trí Hòa, Trưởng PCC số 1, từ khi có quyết định thành lập đến nay, PCC số 1 cũng như sáu PCC còn lại, chưa có đơn vị nào được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất, cũng chưa đơn vị nào được ký hợp đồng thuê đất.

Trưởng PCC số 7 Hoàng Mạnh Thắng cho rằng các PCC hiện nay là đơn vị cung cấp dịch vụ công theo quy định của Luật Công chứng 2014. Vì vậy, chiếu theo Điều 19 Nghị định 46, đất xây dựng công trình sự nghiệp của các tổ chức sự nghiệp công thì được miễn tiền thuê đất, thuê mặt nước cho cả thời gian thuê.

Tại buổi làm việc của Sở Tư pháp với các PCC cùng các đơn vị có liên quan ngày 25-6, đa phần các PCC đều muốn cơ quan chức năng làm rõ các ý kiến đã nêu trên. Các PCC cũng cho biết từ tháng 9-2019, các cơ quan này có nộp hồ sơ làm thủ tục thuê đất tại Sở TN&MT. Tuy nhiên, đến nay chưa có đơn vị nào được ký hợp đồng thuê đất.

Trong một diễn biến khác, năm 2019, Sở TN&MT đã có Văn bản 3476 báo cáo UBND TP về thuê đất và nộp tiền thuê đất của tổ chức sự nghiệp công lập. Theo đó, Sở TN&MT nhắc lại nội dung trong Văn bản 1347/2019 của Sở Tài chính, đa phần các đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn đã thực hiện tự chủ tài chính như 46 ban quản lý các chợ, 14 bệnh viện thuộc quận, 28 bệnh viện thuộc Sở Y tế,… “Nếu thực hiện ngay việc thuê đất thì khoản tiền thuê đất phải nộp là rất lớn” - văn bản của Sở TN&MT nhận định.

PCC số 4 cũng là một trong bảy PCC có trong danh sách 212 đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính tại TP.HCM. Ảnh: HOÀNG GIANG

Sẽ họp các cơ quan để thống nhất

PCC số 1 là đơn vị đầu tiên trong bảy PCC nhận được thông báo thu tiền thuê đất, sau đó là các văn bản liên quan đến việc phạt chậm nộp và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế như chúng tôi đã thông tin trong số báo trước.

Theo rà soát của báo Pháp Luật TP.HCM, cơ sở pháp lý của việc thuê đất và thu tiền thuê đất hiện đã được quy định tại Luật Đất đai 2013, Nghị định 46/2014, Thông tư 77/2014 (Bộ Tài chính).

Một trong những vấn đề mà các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính quan tâm chính là thời điểm thu tiền thuê đất. Theo Điều 3 Luật Đất đai 2013, Nhà nước cho thuê quyền sử dụng đất là việc Nhà nước quyết định trao quyền sử dụng đất cho đối tượng có nhu cầu thông qua hợp đồng cho thuê.

Về thời điểm thuê đất, khoản 3 Điều 108 Luật Đất đai đã quy định là thời điểm Nhà nước có quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, công nhận quyền sử dụng đất.

Ngoài ra, Điều 275 Bộ luật Dân sự 2015 cũng quy định hợp đồng là một trong những căn cứ để phát sinh nghĩa vụ giữa các bên có liên quan. Như vậy, đối chiếu với các PCC và các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính chưa có quyết định giao đất, chưa được ký hợp đồng thuê đất thì việc thuê đất và thời điểm tính tiền thuê đất có phải được tính từ thời điểm ký hợp đồng hay không?

Mặt khác, các đơn vị sự nghiệp như PCC là các đơn vị thực hiện dịch vụ công. Chiếu theo quy định đã nêu trên liệu có thuộc đối tượng được miễn, giảm tiền thuê đất hay không?

Trả lời Pháp Luật TP.HCM về các vấn đề trên, Sở TN&MT cho biết việc thu tiền thuê đất đối với các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính là vấn đề mới.

“Về đối tượng thuê đất và nộp tiền thuê đất, thời điểm thu cũng như chính sách miễn giảm, sở sẽ tổ chức cuộc họp để cùng các đơn vị liên quan làm rõ. Từ các ý kiến này và các quy định pháp luật có liên quan, sẽ thống nhất hướng giải quyết và trình UBND TP xem xét để có cách hiểu và áp dụng thống nhất” - Sở TN&MT cho hay.

Liên quan đến phản ánh của các đơn vị về hồ sơ đăng ký quyền sử dụng đất chậm xem xét, Sở TN&MT cho biết trước đây đã có văn bản xin ý kiến Bộ TN&MT và Bộ Tài chính về việc “tổ chức sự nghiệp công lập tự chủ tài chính” “tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư” mới phải chuyển sang thuê đất và nộp tiền thuê đất kể từ ngày 1-7-2014, hay áp dụng cả với trường hợp “tổ chức sự nghiệp công lập tự chủ tài chính”, “tự đảm bảo chi thường xuyên”. Hiện nay, TP.HCM vẫn đang chờ hai bộ trả lời.

Về việc này, văn bản của UBND TP đã chỉ đạo Sở TN&MT sau khi có văn bản trả lời của hai bộ nêu trên thì hướng dẫn thực hiện ký hợp đồng thuê đất (nếu có). Đồng thời, sở cần xem xét, giải quyết thủ tục thuê đất đối với đơn vị sự nghiệp công lập “tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư” theo quy định.